της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου |
«Μέσα στη μέρα, αλλάζω. Ξυπνάω και είμαι ο τάδε και όταν πάω για ύπνο δεν έχω καμία αμφιβολία πως είμαι κάποιος άλλος».
Ήταν ένα ακόμα παιδί μιας τυπικής εβραϊκής οικογένειας από τα Μεσοδυτικά, που άκουγε στο ραδιόφωνο Elvis και Little Richard. Άρχισε να παίζει μουσική στο γυμνάσιο. Σε μια από τις πρώτες του εμφανίσεις σε κάποια σχολική γιορτή, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’50, έπαιξε το «Rock and Roll is Here to Stay» τόσο άγρια, που ο γυμνασιάρχης πήγε και του έκλεισε το μικρόφωνο.
Η σχέση του Ντύλαν με το rock and roll έληξε μαζί με την εφηβεία του. Σε αντίθεση με τον κοινό τόπο, ο Ντύλαν θεωρούσε πως το rock and roll είναι η διασκέδαση μιας κατά βάση εξημερωμένης και τακτοποιημένης μεσαίας τάξης, που ελάχιστα εξέφραζε το πνεύμα της Αμερικής, όπως το οσμιζόταν ο ίδιος: «…περισσότερη απόγνωση, περισσότερη λύπη, μεγαλύτεροι θρίαμβοι, μεγαλύτερη πίστη στο υπερφυσικό, συναισθήματα πολύ βαθύτερα…» Όλα αυτά, τα βρήκε συμπυκνωμένα στη μουσική του Woody Guthrie.
Ο Robert Zimmermann που ζούσε στα Μεσοδυτικά και ήθελε να γίνει Little Richard, γρήγορα μεταμορφώθηκε σε Bob Dylan που ζούσε στη Νέα Υόρκη και ήθελε να γίνει Woody Guthrie. Γνωρίστηκε με τη φολκ σκηνή κι έβγαλε το 1962 τον πρώτο του δίσκο με δύο μόνο δικά του τραγούδια και 11 διασκευές. Ο παραγωγός του, John Hammond ορκίστηκε πως δεν θα ξαναδούλευε με κανέναν τόσο απείθαρχο μουσικό: «Έφτυνε τα πι και τσίριζε τα σίγμα και δεν έλεγε να μείνει κοντά στο μικρόφωνο. Και το χειρότερο, δεν μάθαινε από τα λάθη του». Επίσης, αρνιόταν να τραγουδήσει το ίδιο τραγούδι δύο φορές. «Δεν γίνεται να το κάνω αυτό. Είναι φρικτό», έλεγε
* * *
Τον επόμενο χρόνο, η οπτική άλλαξε δραματικά: Αντί να μιλάει με τα λόγια άλλων, άρχισε να μιλάει με δικά του λόγια για λογαριασμό άλλων. Το Freewheelin’Bob Dylan έγινε η βίβλος των τραγουδιών διαμαρτυρίας. Παραμένοντας στην παραδοσιακή φολκ φόρμα, οι στίχοι άρχισαν να θυμίζουν ήδη τη συνειρμική, σχεδόν ιμπρεσιονιστική γραφή του Dylan, με το σουρεαλιστικό υπόστρωμα και το υπαινικτικό χιούμορ.
Μέσα σε έναν περίπου χρόνο ο Dylan καθιερώθηκε ως «πολιτικός» καλλιτέχνης και όνομα ταυτόσημο με τον αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα και την ειρήνη. Αλλά τόσο μόνο άντεξε να φέρει αυτή την ταυτότητα. Η Baez συνέχισε μια ζωή. O Dylan έβγαλε το Another Side of Bob Dylan και με ένα και μόνο τραγούδι στο «My Back Pages», έσκισε ξανά την ταυτότητά του: «Ψέματα, πως η ζωή είναι άσπρη/μαύρη, μιλούσαν μέσα από το κρανίο μου… Μα ήμουν πολύ πιο γέρος τότε, τώρα είμαι νεώτερος». Η επαφή του Dylan με τον μονοσήμαντο κόσμο τελείωνε εκεί.
* * *
Τι είχε σειρά, μετά τους στίχους; Η μουσική. Τρία άλμπουμ στο διάστημα 1965-66 (Bringing It All Back Home, Highway 61 Revisited και Blonde on Blonde) και παγκόσμια τουρνέ, με ηλεκτρικό ήχο, προς φρίκη των παλιών του πιστών. Στο Νιούπορτ , το κοινό χειροκρότησε μόνο τα ακουστικά κομμάτια και γιουχάισε τα ηλεκτρικά. Στο Μάντσεστερ κάποιος του φώναξε «Ιούδα!» Η πίεση ήταν τρομακτική.
* * *
«Είναι βαρύ φορτίο να ξεχωρίζεις. Ο Χριστός σταυρώθηκε επειδή ξεχώριζε. Γι’ αυτό κι εγώ εξαφανίζομαι συχνά».
Ο Dylan παραλίγο να ξεφύγει μια και καλή από την πίεση στουκάροντας με τη μηχανή του στις 29 Ιουλίου του 1966. Με εξαίρεση μερικές σποραδικές εμφανίσεις ‒και 3 νέα άλμπουμ (John Wesley Harding το 1967, με μπόλικη Βίβλο και Φαρ Ουέστ, το κάντρι Nashville Skyline το 1969, με αγνώριστη φωνή, Self Portrait και New Morning το 1970)‒ πέρασαν 8 χρόνια μέχρι να ξαναβγεί στο δρόμο, αυτή τη φορά με τους Band.
«Το να είσαι σε περιοδεία είναι σαν να είσαι στο κενό: πηγαίνεις από το πουθενά στο πουθενά».
Η δεκαετία του ’70, που σήμανε για πολύ κόσμο στη ροκ το τέλος, βρήκε τον Dylan στο δρόμο για έναν άλλο ήχο. Οι συναυλίες του ήταν πολύμορφα events όπου συμμετείχαν οι πάντες: από την Joni Mitchell και την Joan Baez έως τον Allen Ginsberg και τον Sam Shepard. Δισκογραφικά, ο Dylan πέρασε από το ισορροπημένο Blood on the Tracks (1975) στο εξομολογητικό Desire (1976), με το χαρακτηριστικό βιολί της Scarlet Rivera, και μετά στο Street Legal (1978), με τραγούδια-ιστορίες και μερικούς από τους καλύτερους στίχους στην ιστορία της ροκ.
«Ο Ντίκενς κι ο Ντοστογιέφσκι και ο Γκάθρι έλεγαν τις ιστορίες τους πολύ καλύτερα απ’ ό,τι θα τις έλεγα εγώ, οπότε είπα να κάνω τα δικά μου».
Οι κριτικές, ωστόσο ήταν άθλιες. Οι περιοδείες τον είχαν εξαντλήσει σωματικά, το διαζύγιό του τον είχε εξουθενώσει ψυχικά και οικονομικά. Και τότε, έγινε χριστιανός, αφήνοντας ξανά τους πάντες με το στόμα ανοιχτό. Στην καλύτερη περίπτωση.
Άλλη μια μεταβολή οπτικής: ο λόγος του Θεού, και ίσως περισσότερο απ’ όλα ένα όραμα για το τέλος του κόσμου. Δεν ήταν δυνατό να γίνει δεκτή αδιαμαρτύρητα από κοινό και φίλους. Ο Lennon, εν είδει απάντησης στο «Serve Somebody» έγραψε το «Serve Yourself» για να του κάνει πλάκα. Ο ίδιος ο Dylan, το 1984, έλεγε:
«Τα τραγούδια που έγραψα για το Slow Train με τρόμαζαν… Δεν σκόπευα να τα γράψω… Δεν μου άρεσε που τα έγραφα. Δεν ήθελα να τα γράψω».
Στην πραγματικότητα όμως, ο Dylan δεν χάνει τίποτα από την εικονοκλαστική του διάθεση. Απλώς ανοίγει άλλο ένα πεδίο από το οποίο αντλεί ιστορίες.
Πηγή: dimart blog
Y3SMAN 